Dinimizde, oruç tutmanın emredildiği günler olduğu gibi; oruç tutmanın yasaklandığı veya hoş karşılanmadığı günler de vardır. Bazı belli günlerde oruç tutmanın hoş karşılanmayışının çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Yasağın mâhiyetine ve ağırlık derecesine göre, bu günlerin bir kısmında oruç tutmak haram veya tahrîmen mekruh sayılırken, diğer bir kısmında ise tenzîhen mekruh sayılmıştır.



Oruç tutmanın yasak olduğu günlerin başında bayram günleri gelir. Peygamberimiz iki vakitte oruç tutulmayacağını bildirmiştir ki, birisi Ramazan bayramının birinci günü, diğeri Kurban bayramı günleridir (Buhârî, Savm 67). Ramazan bayramının sadece birinci gününde ve Kurban bayramının dört gününde oruç tutmak haramdır (bir görüşe göre tahrîmen mekruh). Bu günlerde oruç tutmanın hoş karşılanmayıp yasaklanmasının anlamı açıktır. Bayram günlerinin yeme, içme ve sevinç günleri olması yanında, her birinin ayrı bir anlamı da bulunmaktadır. Ramazan bayramı, bir ay boyunca Allah için tutulan orucun arkasından verilen bir “genel iftar ziyâfeti” hükmündedir ve bu anlamından ötürü ona “Fıtır bayramı” (İftar bayramı) denilmiştir. Ramazan bayramının ilk günü bu yönüyle bir aylık Ramazan orucunun iftarı olmaktadır. Böyle toplu iftar gününde oruçlu olmak, Allah’ın sembolik ziyâfetine katılmamak anlamına gelir ki, bunun en azından edep dışı olduğu ortadadır. Allah için kurbanların kesildiği Kurban bayramı günleri de ziyâfet günleridir. Peygamberimiz teşrik günlerinin yeme, içme ve Allah’ı anma günleri olduğunu belirtmiştir (Ebû Dâvud, Savm 50).



Hayız ve nifas halinde kadınların oruç tutmaları haramdır; oruç tutmaları halinde tuttukları oruç geçerli olmayacağı gibi, günah işlemiş olurlar. Onlar bu günlere denk gelen Ramazan oruçlarını daha sonra kazâ ederler. Esâsen Şevval ayından altı gün oruç tutmanın tavsiye edilmesinin altında, kadınların ay hali nedeniyle tutamadıkları oruçları derhal kazâ etmelerine bir fırsat hazırlama düşüncesi bulunmaktadır. Şevval orucunun erkekleri de içine alacak şekilde genelleştirilmesi ise, hem kadınların bu durumlarının dikkatten kaçırılması hem de orucun herkesle birlikte tutulmasının kolay oluşuna mâtuf olmalıdır.



Bazı günlerde oruç tutmak ise çeşitli sebeplerle mekruh sayılmıştır. Meselâ; sadec âşûrâ gününde oruç tutmak, yahûdilere benzemek ve onları taklit etmek anlamını içerdiği için mekruh sayılmıştır. Kimi âlimlere göre sadece cuma gününde veya sadece cumartesi gününde oruç tutmak, yılbaşı, nevruz ve mihrican günlerinde oruç tutmak tenzîhen mekruhtur. Ancak kişinin öteden beri alışkanlık haline getirdiği oruç bu günlere rastlarsa, özel olarak bu günlerde oruç tutma kastı bulunmadığı için, bunun bir sakıncası yoktur. Oruç tutmak için özellikle Cuma gününü seçmenin mekruh oluşu, bu günün müslümanların haftalık bayram günü kabul edilmesidir. Peygamberimiz, mûtat orucun denk gelmesi dışında, özellikle cuma günü oruç tutmamayı tavsiye etmiştir.



Şek günü oruç tutmak mekruhtur. Havanın bulutlu olması gibi sebepler yüzünden Şâban ayının yirmi dokuzundan sonraki günün Şâban ayına mı yoksa Ramazan ayına mı âit olduğu konusunda şüphe meydana gelirse bu güne “yevm-i şek” (şek/şüphe günü) denilir. Bu günün Ramazan ayına âit olup olmadığında kuşku bulunduğu anlamına gelir. Bu gün herhangi bir oruç tutmak mekruhtur. Şâban ayını oruçla geçiren kimsenin şek gününde orucu bırakmaması daha fazîletli olduğu gibi, mûtâdı şek gününe denk gelen kimsenin bu günde oruç tutmasında da bir sakınca yoktur. Peygamberimiz Ramazanı bir veya iki gün önceden oruç tutarak karşılamayı yasaklamıştır (Buhârî, Savm 11, 14; Müslim, Sıyâm 21; Ebû Dâvud, Savm 10). Âlimler bu yasaklamaya sebep olarak Ramazan orucuna ilâve yapılması endişesini göstermişlerdir. Bu bakımdan şek günü Ramazan orucuna niyetle oruç tutmak tahrîmen mekruhtur. Fakat bu günde oruç tutmak genel olarak mekruh olmakla birlikte, nâfile niyetiyle tutulan orucun geçerli olacağı, hatta bu günün Ramazanın birinci günü olduğunun anlaşılması halinde farz olan oruç yerine geçeceği söylenmiştir.



İki veya daha fazla günü, arada iftar etmeksizin birbirine ekleyerek oruç tutmak mekruhtur. Buna visâl orucu (savm-i visâl) denir. Âişe vâlidemizin belirttiğine göre Peygamberimiz müslümanlara acıdığı için visâl orucu tutmalarını yasaklamış; kendisinin bu şekilde oruç tuttuğu hatırlatılınca da “Siz benim gibi değilsiniz; beni Rabbim yedirir, içirir” (Müslim, Sıyâm 55-58) diye cevap vermiştir.



Kadınların âile ve toplum içerisindeki statülerine ilişkin olarak oluşan anlayış doğrultusunda, kadının kocasından izinsiz olarak nâfile oruç tutmasının hoş olmayacağı yönünde görüşler vardır. Bu anlayışın, günümüz sosyal ve âile ilişkileri açısından genel geçer olmadığı değerlendirilebilir.



Maaş veya ücret karşılığı çalışan kimseler, iş veriminin düşmesine yol açması durumunda nâfile oruç tutmamalıdır. Buna mukabil işverenlerin Ramazan ayında, oruç ibâdetinin kolay ve rahat biçimde yerine getirilebilmesi için birtakım tedbirler almaları ve düzenlemeler yapmaları gerekir. (Laik devletin müslümanların ibâdetlerine kolaylık göstermesini beklemekse, cehennemde köşk beklemek gibidir.)



Hacılar, oruç tuttukları takdirde güçsüz ve yorgun düşme ihtimalleri bulunduğu takdirde, Zilhicce’nin 8 ve 9. günleri olan “terviye” ve “arefe” günlerinde oruç tutmamalıdır. Çünkü hac ibâdetini yaparken daha zinde ve canlı olmaları, öncesinde nâfile oruç tutmuş olmalarından hayırlıdır.