Döviz alım-satımı islâm hukukunda "sarf akdi"ne girer ki, bir paranın diğer bir parayla satın alınması demektir. Değişik iki parayı, meselâ Türk lirasi ile euroyu birbirleriyle değiştirmede ölçü, peşin olmalarıdır. Peşin olduktan sonra, resmî kurdan, ya da karaborsadan olmasının cevaz konusunda hiçbir farkı yoktur. Dilediğinden dilediği kârla alabilir ve satabilir. Yeter ki, faiz maddelerinin (meselâ paranın) cinsleri farklı olanlarında faiz sebebinin (illet) geciktirme olduğu bilinsin. Allah Rasûlü (s.a.s.), "Cinsler değişik olursa, peşin olmak şartıyla, dilediğiniz gibi satın" (bk. Mavsilî, el-Ihtiyar, Ist. 208) buyurmuş, fıkıhçılar da bunu esas almışlardır. Hz. Ömer (r.a.) de: Paranın parayla değişiminde "bir direğin arkasına geçinceye kadar dahi veresiye yapmayın" demiştir. Buna göre, meselâ altın ve gümüş veresiye alınıp satılamaz. Çünkü onlar da paradırlar. Ama bunu çoğu müslümanlar, hatta çoğu kuyumcular bilmezler. Halbuki, kişinin yapmakta olduğu işle ilgili İslâmî hükümleri bilmesi ona, meselâ namaz kılmak gibi farz-ı ayındır. Ancak, alırken verdiği kadar ve verdiği cinsi almak üzere borç verilmeleri farklıdır ve câizdir.



Döviz Alım Satımı



Soru: Döviz alım satımı yapmak caiz midir? Ucuza aldığımız dövizleri pahalıya sattığımız zaman dini bir mahzur ortaya çıkar mı ?



Cevap: Alım satımı peşin yapmak şartıyla döviz alım satımında bir mahzur yoktur. Bu yolla elde edilen kazanç helaldir. Döviz alım satımı peşin yapılmazsa faiz sayılır. [21] 



Kâr Haddi Ve Aldanma



Soru: Bazıları diyorlar ki, İslam Hukuku alış-verişte belli bir kar haddi tespit etmiştir. Bu, normal ticaret mallarında % 5, hayvan satışlarında % 10 ve taşınmaz malların satışında da % 20 dir. Bundan fazla bir karla alış veriş yapılırsa fahiş kazanç sağlanmış olur ve elde edilen kar haram olur. Bu konuda ne dersiniz?



Cevap: İslam Hukuku alış ve kar haddi tespit etmemiştir. Piyasa, dış müdahalelerden uzak bir şekilde serbestçe oluşur ve mal piyasa fiyatına göre satılır. Kâr oranının çok veya az olması önemli değildir. Satıcı, malını fahiş fiyatla satamaz. Fahiş fiyat, piyasa fiyatının üstüne çıkan fiyattır. Fahiş fiyat, belli bir orana çıkınca, aldatılan taraf, satışı bozabilir. Sorunuzda geçen oranlar. Mecelle'nin 165. maddesinde belirlenmiş olan fahiş aldatma (gabn-ı fahiş) ile ilgili oranlardır. Mesela bir kişi piyasa değeri 100 lira olan bir malı 105 liraya satın alır ve sonra aldatıldığım anlarsa malı geri verip parasını alabilir. Yani bu kişinin alış-verişi bozma hakkı vardır.



Aldatılma sırf müşteri için değil, satıcı için de söz konusudur. Mesela zamanımızda sık sık fiyatlar yükselmektedir. Piyasada bir malın fiyatı yükseldiği halde bundan haberi olmadan malını piyasa fiyatının altında bir fiyatla satan bir satıcı, daha sonra aldatıldığını iddia ederse bakılır, eğer malını piyasa fiyatının %5 noksanına satmışsa yaptığı satışı bozabilir. Mecelle'ye göre ticaret mallarında %5 olan aldatılma oranı, hayvan satışlarında % 10, taşınmaz mal satışlarında da %20'dir.[22]