'Tecessüs', cess fiilinden türemiştir. 'Cess' aslında, hastalığı veya sağlığı anlamak için nabız yoklamaktır ki, el ile dokunmak ve haber araştırmak anlamlarına gelir.



'Tecessüs' ise, dikkat ve gayretle araştırmak demektir.



Türkçe'de kullanılan 'câsus' kelimesi de aynı kökten gelmektedir.



'Tecessüs', bir şeyin içyüzünü araştırmak, gizli tarafını ve kusurunu aramak şeklinde olumsuz bir anlama sahiptir. İnsanların birbirlerinin gizli durumlarını, ayıplarını ve kusurlarını araştırıp ortaya dökmeleri 'tecessüs' kavramı ile ifâde edilmiştir.



İnsanlar hata edebilirler, kusurları olabilir, hatta günah bile işleyebilirler. Hiç kimse melek olmadığına göre, hatasız ve kusursuz insan olmaz. Ancak, müslümana, toplum arasında hataların veya günahların gizlenmesi, saklanması tavsiye edilmiştir. Açıktan açığa işlenilen bir günah, nehy-i ani'l-münker faâliyeti ile ortadan kaldırılmaya çalışılır.



Müslümanın gizli gizli işlediği, ancak kimseye zarar vermeyen bir suçu (günahı) araştırılmaz. Kimileri kendi noksanını, günahını veya hatasını ayıp sayar. Bu kendine âit ayıbın ortaya konulmasından hoşlanmaz. İslâm da gizli suçların, ayıpların, kişiye âit eksik hallerin, gizli sırların araştırılmasını, ortaya dökülmesini helâl görmez.