Fıkıh terimi olarak itikâf, bir mescidde ibâdet niyetiyle ve belirli kurallara uyarak inzivâya çekilmek demektir. Hadis kaynakları Hz. Peygamber’in Medine’ye hicretten sonra her yıl Ramazanın son on gününde itikâfa çekildiğini, hanımlarının da genelde Rasûl-i Ekrem’le aynı zamanda, kendi hücrelerinde itikâf yaptığını nakleder (Buhârî, İ’tikâf 3; Müslim, Hayz 6; Tirmizî, Savm 80). Peygmaberimiz’in Ramazanın son on gününde daha fazla ibâdet ettiği bilinmektedir. Âişe vâlidemizin belirttiğine göre Rasûl-i Ekrem Ramazanın son on gününe girildiğinde bütün geceyi ihyâ eder; âilesini uyandırır ve kadınlardan ayrı kalırdı.



Hz. Peygamber’in bu tatbikatından hareketle âlimler, oruçlunun özellikle Ramazanın son on gününde itikâfa girmesini müstehap kabul etmişlerdir. Hatta Hanefîler, Hz. Peygamber’in bunu devamlı yapmış olmasından hareketle itikâfı kifâî nitelikte müekked sünnet saymıştır. İtikâf bir ibâdet nevi olduğundan itikâfa girenin mükellef olması, itikâfa bir mescidde girmesi ve niyet etmesi gerekli görülür. Kadınlar evlerinin bir odasında itikâfa girerler.



İtikâfa girmek, nefsi yasaklardan korumada daha etkili bir yöntem olduğu gibi, Ramazanın son on gününde olması tahmin edilen Kadir gecesine rastlama imkânı ve umudunu da arttırır. İtikâf, insanı dünyevî meşgalelerden uzaklaştırıp daha fazla ibâdete vesile olması yanında, genel anlamda hayatın anlamı üzerinde tefekkür etme imkânı da sağlar. İnsanların zaman zaman böyle derin tefekküre ihtiyacı vardır. İtikâf, bu tefekkürü gerçekleştirmek için bir fırsat olarak kullanılabilir.                        



Orucun müstehaplarını maddeler halinde özetlersek:



Sahurda, bir yudum su içmek gibi az da olsa bir şey yemek ve sahuru gecenin  son vaktine geciktirmek,



İftarı akşam namazını kılmadan önce acele yapmak,



İftar sırasında duâ okumak,



Diğer oruçlu kimselere ihsan ve ikramda bulunmak, en güzeli de yoksul oruçlulara iftar vermek,



Sabah  vakti  girmeden  guslü gerektiren hallerden temizlenmek,



İlimle uğraşmak, Kur’ân-ı Kerim okumak, zikir yapmak, Peygamberimize Salât ve Selâm getirmekle  meşgul olmak,



Dili gereksiz ve boş sözlerden korumak,



Özellikle  Ramazanın son 10 gününde itikâfa girmek.