İslâm’ın tüm emir ve yasakları, öncelikle Allah’a itaat edip O’nun rızâsını kazanmak için yerine getirilir. Müslüman bilir ki, Allah’ın bizim bazı şeyleri yapıp bazı şeyleri terk etmemize hiçbir ihtiyacı yoktur. O’nun emirlerine itaat, bizim için hem dünya ve hem de âhiret açısından büyük faydalar sağlar. Yasakladıkları şeyler de bizim için zararlı olduğu için haram kılınmıştır. İçki yasağına uymamak, öncelikle ve en önemli zarar olarak âhirette büyük cezâsı olan bir suçtur. Kur’an’da içki yasağının putlara tapınma (ensâb -dikili taşlar-) yasağıyla birlikte zikredilmesi (5/Mâide, 90), içki haramlığının derecesinin putlara tapınmaya denk olarak kabul edilebileceğine delâlet eder. Kur’an, bunun çirkinliğini; “şeytan işi pislik” olarak belirtir (5/Mâide, 90). İçkinin ayrıca toplumsal zararlarını da özlü bir şekilde belirten Kur’an, içki ve kumar yoluyla şeytanın insanlar arasına düşmanlık ve kin sokmak istediğini (5/Mâide, 91) açıklar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, içki içen kimsenin, tevbe etmeden öldüğü takdirde âhiret şarâbından içemeyeceğini belirtir (Buhârî, Eşribe 1, Edeb 80, Ahkâm 21, 22, Meğâzî 60; Müslim, Eşribe 72-75).



Mü’mini sarhoşluk veren içkileri içmekten alıkoyan en güçlü ve mutlak otorite, sahip bulunduğu imanıdır. Allah’tan başka sahte tanrılara ve putlara tapmak onun için ne ise, içki içmek de aynı şeyi ifâde eder. Çünkü Yüce Allah “içki” içmeyi “putlara tapma”ya izâfe etmek sûretiyle zikretmiştir (5/Mâide, 90). İmanının iç dinamikleri mü’min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamayı, onları sevmemeyi emrettiği gibi, aynı dinamikler Allah’ın koyduğu içki yasağına tam bir itaat göstermeyi de emreder. Şu hadis-i şerif, içki yasağı ile iman arasındaki bağı çok net bir şekilde kurmaktadır: “... Şarap içen, içtiği anda mü'min değildir." (Buhârî, Mezâlim 30, Eşribe 1; Müslim, İman 100-104)  



Bilindiği gibi, sarhoşluk veren her şey “hamr”, yani Türkçe söyleyişiyle “içki” kabul edilir. Ve her hamr/içki, az da içilse, bir damla da alınsa, içinde alkol miktarı az olan “bira” ve benzeri içecek de olsa; bir “rics -pislik-”tir (5/Mâide, 90). Kur’an, Allah’’ın verdiği temiz rızıklardan yememizi emretmiş, habîs/pis olan yiyecek ve içecekleri yasaklamıştır (2/Bakara, 172; 7/A’râf, 157). Ancak pislikler, pis şeyler, pis insanlar içindir; onlar kendilerine helâl kılınmış sayısız temiz gıdaları bırakıp pis şeyleri tercih ederler (24/Nûr, 26). Yediği ve içtiği haram olan, haramla beslenmiş kişilerin duâsı da kabul edilmeyecektir (Müslim, Zekât 65; Tirmizî, Tefsîrul’l-Kur’an 3; Dârimî, Rikak 9). Haramla beslenip gıdalanan vücudun hakkı ise Cehennem ateşidir (Tirmizî, Salât 429; Dârimî, Rikak 60). “Allah, alkollü içkileri içen kişiye Cehennem’de azab göreceklerin irinlerini içirmeye and içmiştir.” (Tâc, c. 3, s. 145). Hadis-i şeriflerde Cennete giremeyeceği belirtilen üç kişiden biri,  içki tiryakisidir (Kütüb-ü Sitte, 8/169). Allah’ın lânetinin de içki içene, imal edenlere, taşıyan, satana, garsonuna Allah’ın lânet ettiğini bildiren hadis-i şerif (Tirmizî, Büyû’ 58; İbn Mâce, Eşribe 6), içki konusunda yardımcı olan veya geçimini şu veya bu şekilde içkiyle bağlantılı yapanlara da Allah’ın rahmet nazarıyla bakmayacağını haber verir.                  



İçki, uyuşturucu vb. sarhoşluk veren şeyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun çıkacağını (Kütüb-ü Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, içki, bira vb. içilen adına kahve de denilse, bazılarının evdeki içkili sofrası da olsa, meyhâne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmasını yasaklamıştır (Tirmizî, Edeb 43; Ebû Dâvud, Et’ıme 18). Bazı insanlar, içinde alkol miktarı az olduğu veya az miktarda içilince sarhoş yapmadığı gibi gerekçelerle “bira”yı veya bir-iki kadeh içmeyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haramı daha büyük hale getirir; Allah’ın haram kıldığı bir hükmü kabul etmediği için insanı küfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 asırdan bu mantığı şu şekilde deşifre eder: “Ümmetimden bir grup, ‘hamr’ı (sarhoşluk veren içecekleri) kendi taktıkları bir adla helâl kılmaya çalışırlar.” (Dârimî, Eşribe 8, hadis no: 2106)



Sarhoş eden şeyleri kullanmanın ve kumar oynamanın haram olmadığını söylemek, bütün âlimlerin görüş birliği ile küfürdür. Eğer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana değil de şarap içene had vurmayı uygun görmüş ise, bu, aklı gideren şarabın, kişiyi, başkalarının hakkına tecâvüz etmeğe de sürükleme ihtimaline bağlı olabilir. Allah'ın elçisi, şarap içene, te'dîb ve ta'zîr türünden had vurmuştur. Buhârî, Müslim, Ebû Dâvud ve Tirmizî Hz. Peygamber (s.a.s.)'in şarap içeni sopa ve ayakkabı ile dövdüğünü (veya dövdürdüğünü) rivâyet ederler. Ebû Hüreyre şöyle diyor: "Şarap içen birisi, Allah'ın elçisine getirildi. Rasûlullah: "Onu dövünüz!" dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkabısı ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam dönüp giderken bazıları ona: 'Allah seni perişan etsin!' deyince Allah'ın Rasûlü (s.a.s.) buyurdu ki: "Hayır, öyle demeyin. Ona karşı siz de şeytana yardım etmeyin!" (Buhârî, Hudûd11/184-185)



Alkollü şuruplardan ve tedâvi amaçlı da olsa Allah’ın haram kıldığı pisliklerden kaçınmak gerekir. Bu konudaki hadislerin zâhirine baktığımızda bu tür ilaçlardan da sakınılmalı, aynı cins ilacın alkolsüzü tercih edilmeli veya en azından hayatî önem taşımayan bu tür ilaçlar kullanılmamalıdır. "Allah Teâlâ hastalığı da ilacı da indirmiştir. Ve her hastalığa bir ilaç var etmiştir. Öyleyse tedâvi olun. Ancak haram olan şeyle tedâvi olmayın." (Ebû Dâvud, Tıb 11),  “Allah sizin için haram kıldıklarında şifâ yaratmamıştır.” (Tâc, c. 3, s. 212), “Alkollü içkiler devâ değil; derttir.” (Câmiu’s Sağîr, 1/72). "Peygamber habîs (pis, zehir) ile tedâviden men etti." (Ebû Dâvud, Tıb 11)



Bu hadislere rağmen, alkolün ilaç olarak kullanılıp kullanılamayacağı konusunda mezheb âlimlerinin görüş ayrılığına düşmüşlerdir. Kur'an'da; leş, domuz eti gibi haram kılınan yiyecekler belirtildikten sonra, "Kim çâresiz kalır da bunlardan yemek zorunda kalırsa, aşırı gitmeden, başkasının hakkına saldırmadan yediği takdirde kendisine günah yoktur" (5/Mâide, 3) ifâdesiyle, zorunlu durumlarda bu haram şeylerden yenilebileceği belirtilmiştir. Bu ifâde, alkol içeren maddelerin ilaç olarak kullanılabileceğini düşündürür.



M. Reşid Rızâ'ya göre ilâçlara, belli olmayacak ve normalde sarhoş etmeyecek ölçüde alkollü içki katmak, haram değildir. Elbiseye azıcık ipeğin karışması zarar vermediği gibi, ilâca -zarûret gereği- alkol karıştırmakta da bir sakınca yoktur. Reşid Rızâ şöyle diyor: "Hamrın sarhoş eden miktarı, içerdiği zarar ve bozukluktan dolayı bizzat haramdır. Bundan azı da, kötülüğe meydan vermemek için haramdır. Fakat zarûret halinde, haram olan şeyler mubah olur. Güvenilir doktorun tanıklığıyla şarapla tedavi zorunluğu doğarsa "zarûretler, miktarına göre takdir edilir" kuralına uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar alınabilir. Ondan fazlası haram olur." (Tefsiru'l-Kur'âni'l-Hakîm, 7/89-90).



İçki doğurgan bir kötülüktür; her günah, başka bir günaha kapı açar, ama içkinin açtığı kötülük/günah kapıları hem daha âcil açılır hem de kapıların sayısı çok fazladır. “İçki bütün kötülüklerin anasıdır” (Nesâî, Eşribe 44), “...İçki içme. Çünkü içki, bütün şerlerin/kötülüklerin anahtarıdır.” (İbn Mâce, hadis no: 4034)



İçki, sadece içene zarar vermekle de kalmaz; İçki içmenin toplumsal ve psikolojik yönleri bulunmaktadır. Çünkü içki, bireyin âilevî, sosyal ve meslekî faâliyetlerini önemli ölçüde aksatmaktadır. Alkol bağımlısı olan kişilerde sinir sistemi işlevinde birçok bozukluklar ortaya çıkmasına bağlı olarak şizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Aynı zamanda da, alkolik olan kişinin; işini, âilesini, yaşamını kaybedebildiği, alkolik kadınlarda ise, çocuğun özürlü veya sakat doğurma ihtimalinin çok yüksek bir düzeyde olduğu ve büyük oranda streslere yol açtığı da tesbit edilmiştir (Doğan Cüceloğlu, İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur’an da, (her iki dünyada da) kurtuluşa ermek için içki ve kumardan uzak durmayı tavsiye etmektedir (5/Mâide, 90).



Günümüzde içki, hiddet ve öfkenin ortaya çıkmasına etki eden en büyük faktör olarak kabul edilmektedir. Sarhoş bir insan, sanki hiç uygarlaşmamış bir kimse gibi hareket eder. Çünkü içki içen bir kimsenin akıl işlevi aksadığı için ağzından çıkan sözlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol altına alamamaktadır. Buna bağlı olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve başkalarına karşı olan saygısını yitirerek bazı aşırı davranışları sergileyebilmektedir. Bu durum da, çevresindekileri rahatsız etmekte ve toplumda bir kinin oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Kur’an da, bu alışkanlığın toplumda düşmanlıklara sebebiyet verdiğine dikkat çekmektedir: “... Şeytan içki ve kumar yolu ile aranıza düşmanlık ve kin sokmak ister...” (5/Mâide, 91)



Toplumun temeli, fertler arası nezâket bağlarına dayanmakta, hislerin taşkınlığı ise, büyük oranda bu bağları koparmaktadır. İçki içen bir kimse, içki içmediği zamanlar, insanlığa karşı duyduğu kini gizleyebilmekte ve düşmanlık eğilimlerini frenleyebilmektedir. Ancak içkinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel işlevleri kalıcı bir şekilde bozduğu için, kişiliği menfî yönde değiştirdiği, ferdi kuşkucu ve aşırı saldırgan yaparak topluma karşı düşmanlık duygularını geliştirdiği tesbit edilmiştir (Cüceloğlu, a.g.e. s. 235-238).



Fahreddi Râzî, içkinin aklı giderdiği ve onun yerine şehvet ve gazabı hâkim kıldığını, bunun da kişi ile toplum arasında çatışmanın meydana gelmesine sebebiyet verdiğini, bu çatışmanın ise, zamanla dövüş ve cinâyete dönüştüğünü ifâde etmektedir. Yapılan bir istatistikte, adam öldürme olaylarını gerçekleştiren fâillerin üçte birinin kanlarında yüksek oranda alkol bulunmuşturd. Bu durum, Kur’an’da içkinin zararlarını dile getiren ifâdelerin haklılığını ortaya çıkarmaktadır (Hayati Aydın, Kur’an’da İnsan Psikolojisi, s. 304-305).



Bugün hemen hemen hiçbir tedâvi edici özelliğinin bulunmadığı bilinen ve bütün dünyada bağımlılığı ve kötüye kullanımı en yaygın madde olan alkol, insanlık tarihi boyunca farklı şekillerde algılanmış, üretim ve tüketimi devlet tarafından bazen Amerika Birleşik Devletleri’nde olduğu gibi yasaklanmış, bazen de glasnost öncesi Sovyetler Birliği’nde görüldüğü gibi teşvik edilmiştir. Alkol kullanımı ve doğurduğu sonuçlar çağımız da özellikle Batı ve batılışma yolundaki toplumların en önemli problemlerinden biridir. Alkol kullanımının, yol açtığı sağlık sorunları yanında, trafik kazaları, intiharlar, suça yönelme, aile bölünmesi, iş hayatının bozulması, meslek kayıpları ve çeşitli ekonomik yıkımlar açısından toplumlara verdiği zararlar çok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun oluşturmaktadır.



Alınan alkolün yaklaşık % 10’u midede, kalanı ise ince bağırsaklarda emilerek kısa sürede kana karışır. Aç karnına alınan alkolün emilmesi daha hızlı, tok karnına alınanınki daha yavaştır. Dolayısıyla kandaki alkol yoğunluğunun en yüksek noktaya ulaşma süresi 30-90 dakika arasında değişir. Alkol emildikten sonra vücut özümleme faâliyetine geçerek kandaki alkol yoğunluğunu düşürmeye çalışır ve büyük bir kısmını karaciğerde yakarak su ve karbondiokside dönüştürürken kalanı da solunum ve idrar yoluyla dışarı atar. Ancak bu süreçte vücut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri göstermeye başlar. İnsan vücudu aşırı alkol yüklenmesine karşı bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yaptığı salgılarla cidarını korumaya çalışırken arkasından çıkış kapağını kapatarak alkolün ince bağırsağa geçip kana karışmasını engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu dışarı atmaktadır. Ancak yine de aşırı yüklenme devam ettiğinde alkol koması ve arkasından ölümün gerçekleşmesi kaçınılmaz olmaktadır.



Alkol, merkezî sinir sistemi ve beyin üzerine fizyolojik baskı yapar. İçkinin beyni uyarıcı etkisi olduğu şeklinde bir görüş varsa da, bu doğru değildir. Alkol alındığı zaman başlangıçta kişinin canlanması, neşelenmesi, beyindeki savunma ve karşı kontrol mekanizmalarının ilk anda baskı altında kalmasının sonucudur. Bu durum, birçok kimseyi ve bazı hekimleri yanıltmakta ve az dozda alınan alkolün uyarıcı etki yaptığı gibi yanlış bir kanaate yol açmaktadır. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle kişinin bunalımı yatışmakla birlikte kendini kontrol edemediği görülür; hâfıza zayıflar, dikkat toparlanamaz ve basîret tamamen kaybolur. Kendine aşırı güven kazanan kişi canlı, taşkın ve girişkendir. Kontrolsüz mizaç dalgalanmaları ve duygusal patlamalar ortaya çıkar; bu psikolojik değişikliklere davranış ve idrâk bozuklukları da eşlik eder.



Akşamları içki alınması genellikle uykuya dalmayı kolaylaştırırsa da, alkolün asıl uyku üzerinde ters etkisi vardır. Alkol, uykunun hızlı göz hareketlerinin olduğu ve rüyaların görüldüğü dönemini etkileyerek derin uykuyu azaltır ve daha sık, daha uzun uyanma dönemleriyle uyku parçalanmasını urttırır; dolayısıyla uykuya yardım ettiği kanaati yanlıştır. Alkol zehirlenmesinin başlangıcında şahıslar çok konuşkan ve hoş sohbet veyat tam tersine içe kapanık ve somurtkan, yahut hırçın ve kavgacı ya da gülme ve ağlama nöbetlerinin birbirini takip ettiği bir görüntü sergiler. Bazı kişilerde alkolün tesiri kısa sürede görülmez, yani alkol alımı onlar için zehirlenmenin başlangıcında genellikle rahatlatıcı ve neşelendirici rol oynar. Fakat sıkıntılarını, problemlerini ve öfkelerini kontrol altında tutaıbilen bu şahıslar, ilerleyen saatlerde alkolün alkolün kontrol mekanizmalarını depresyona uğratması ve bu arada savunma mekanizmalarını da yıkması sonucunda daha sıkıntılı, üzüntülü, öfkeli ve saldırgan olurlar; bu yüzden beraber içmeye gittiği arkadaşını içki masasında öldürenlerin sayısı az değildir. Bazıları da çok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol aldığı halde, hemen çılgınlık derecesinde ağır davranış bozuklukları gösterir.           



Aşırı içki içmenin ilk ve enönemli yan etkisi karaciğer hasarı şeklindedir. Yine, aşırı ve uzun süreli kullanma mide, bağırsaklar ve pankreasta ağır bozukluklara, tansiyon yükselmesine ve kalp atışlarının düzensiz hale gelmesine sebep olur. Ayrıca kan yapımıyla ilgili sistemi olumsuz yönde etkileyerek karaciğer, kalın bağırs ak ve akciğer gibi çeşitli organlarda kanser riskini arttırır. Alkoliklerin % 10’unda kısırlık ve alkole bağlı sirozu olan erkeklerin % 30-50’sinde testis küçülmesi görülmektedir. Genellikle otuz beş yaşından sonra, çok uzun süreyle fazla miktarda alkol kullanımından dolayı hâfıza bozuklukları meydana gelir. Aşırı alkol kullanımı, kişinin eşine olan sevgi ve saygısının, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azalıp kaybolmasına, özellikle onu umursamaz ve aşağılayıcı tavırlar takınmasına, içinde beliren kıskançlık ve aldatılma duygularını şiddetle sergilemesine yol açar. Çok sinirli, huzursuz, alıngan, her şeyden şüphe eden ve sık sık öfke patlamaları gösteren bu kişilerde önceleri sadece sarhoşluk ânında dışa vurulan şüphe, korku ve saldırgan davranışlar zamanla süreklilik kazanıp gerçek bir hezeyan halini alır ve kişinin bütün düşüncelerine ve hayatına hâkim olur. Hastalardaki aldatılma ve kıskançlık hezeyanları, şahsın aile hayatını sarsan ve bazen intihara veya adam öldürmeye yol açabilecek kadar tehlike arzeden, “alkol paranoyası” adı verilen bir hastalıktır. Son yıllardaki çalışmalar, alkol kullanımıyla ilişkili zararların ve bozuklukların sadece alkolü kullananlarla ve yetişkinlerle sınırlı kalmadığını, gelecek nesilleri de etkilediğini göstermiştir. Bir alkolik kadının özürlü bir çocuğa sahip olma riski % 35 gibi yüksek bir orandadır. Bu risk, anneleri içki içen çocukların ana rahminde iken alkole mâruz kalmalarının sonucudur. Alkol ana rahmindeki büyümeyi ve doğum sonrası gelişmeyi engeller; çocukta zekâ geriliğine, boy kısalığına ve davranış bozukluklarına sebep olur.



Evliliklerde kaçınılmaz  bir gerilme ve tahribata yol açan alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol açabilir. Sürekli çekişme ve şiddetle dolu bir aile atmosferi çocuklar üzerinde yıkıcı bir rol oynar ve sarhoş anne babalar çocuklarının onlarla özdeşleşmesi açısından kötü örnek oluştururlar. Aşırı alkol alan kişilerin çoücuklarında duygusal çöküntü ve davranış bozukluklarının gelişme riski çok yüksektir, bu çocukların çoğu okulda da başarılı olamaz. Alkol kullanımı ile antisosyal kişilik gelişmesi arasında âşikâr bir ilişki vardır ve bu durum, özellikle çocuk yaşta alkole başlayan gençlerde görülür. Alkol, suça yönelimi ve saldırgan davranışları kamçılar; ayrıca, başka madde bağımlılıklarını da körükler. Her yıl, sadece alkol kullanımı ile doğrudan ilişkili binlerce ölüm meydana gelmektedir. Dünya Sağlık Teşkilatı’nın Türkiye’nin de içinde bulunduğu otuz ülkeyi kapsayan son araştırma raporlarına göre cinâyetlerin % 85’i (% 60-70’i aile içine dönüktür), tecâvüzlerin % 50’si, şiddet olaylarının % 50’si, eşlerini dövenlerin % 70’i, işe gitmeyenlerin % 60’ı ve akıl hastalıklarının % 40-50’si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan doğan çocuklarda aklî ârızalar % 90’lardadır) alkolden kaynaklanmaktadır.[222]



Son yıllarda dünyayı felâkete götüren alkollü içkilere âit verilen haberler korkunçtur. Rusya’da yılda bir milyon kişi, alkole bağlı hastalıklardan ölmektedir. İngiltere’deki bir araştırmaya göre, genç ve orta yaştaki insanların ölümlerinin % 25’i alkolden olmaktadır. ABD Sağlık Bakanı, Kongreye verdiği raporda ağız, gırtlak, akciğer, karaciğer kanserlerinde alkollü içkilerin birinci sırada sorumlu olduğunu açıkladı. Dünya sağlık örgütü, suçların % 60’ının alkollü kimseler tarafından işlendiğini, ırza geçme olaylarında bu oranın % 85’e çıktığını yayınlamıştır. Yine, yapılan istatistikler bir alkoliğin neslinden gelenlerin % 30 suçlu, % 45 akıl hastası olduğunu ve bu zararın beş kuşak sürdüğünü ortaya koymuştur.



Alkollü içkinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. Dünya Alkolle Mücadele Derneği Başkanının açıkladığına göre alkoliklerin tümü işe bira ile başlamıştır ve alkollü içkilerin yeryüzüne böyle süratli yayılmasının sebebi biranın kolayca meydana getirdiği alışkanlıktır. İçkinin insan sağlığına olumsuz etkilerini anlamak için önce onun kimyasal birkaç özelliğini bilmek gerekiyor. Bilindiği gibi, alkol temel bir eriticidir. Özellikle yağları eritir. Besin açısından ise bir sentez ürünü değil; bir ayrışım ürünüdür. Temel besin maddesi şekerin, bakteriler tarafından kullanılması, yani yenmesi sırasında ortaya çıkan, artık bir kimyasal maddedir. Bu özellikleri sebebiyle insan vücudunda alkol zararlı bir kimyasal madde kabul edilir ve karaciğer tarafuından hemen yakılıp bozulur (detoksike). Şu halde bazı alkol sempatizanlarının iddia ettiği giibi alkol kesinlikle besin değildir. Vücuda girince tüm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara sûresinin 219. âyetinde işaret edilen zâhirî yarar bu olabilir.)