“Ahiret” kelimesi Kur'ân-ı Kerim'de 115 kez geçmektedir. Bunun üç tanesi hariç 112 si ölümle başlayan ebedi hayatı amaçlamaktadır.



Ahiret, ölümle başlayan berzah âlemini, kıyamet olayını, sıratı, cen­net ve cehennem hayatını kapsayan geniş bir kavramdır. Ahirete inan­mak, Allah'a, meleklere, kitaplara ve peygamberlere inanmak gibi ima­nın temel erkanındandır. Dolayısıyla âhirete inanmayan insan imanın diğer rükünle­rini de inkâr etmiş ve kâfir olmuş olur. Ahiret hayatı hem ruh hem de be­denle yaşanacağından, mümin sıfatını ka­za­nabilmek için âhirete bu şekilde inanmak şarttır.



Cennete ve cehenneme ilişkin bazı tasvirlerin dışında âhiret hayatı­nın nasıl olduğu Kur'ân-ı Kerim'de çok ayrıntılı olarak açıklanma­mış­tır. Ahiretten Kur'ân'da 112 kez söz edilmiş olmasına ve ebedili­ğine rağmen onun böyle yarı kapalı tutulmuş bulunması, belki de dünyada sahip ol­du­ğumuz sınırlı duyu ve duygularla oraya ait olağa­nüstü şey­leri tam an­la­mıyla kavrayamayacağımızdandır.



Örneğin cennetin tasviri yapılırken süt, şarap ve süzme bal ırmak­la­rın­dan söz edilmektedir. [311] Dünyada da süt, şarap ve süzme bal var­dır. Ancak bunların ırmak şeklinde akması dünyadaki kaynaklar ve şartlar ba­kımın­dan imkansızdır. Keza cehennemde cezalandırılan in­karcılardan söz edilir­ken “...derileri piştikçe (yanıp dökülen cildin ye­rine)  onlara başka de­ri­ler vereceğiz (...)” (Nisa: 4/56) denilmektedir. Demek ki buna rağmen ce­hennem­deki in­san ölmeyecektir. Halbuki dünyada de­risi soyulup dökü­lecek kadar yanan insanın yaşaması imkansızdır. İşte bu nedenle, dünya­daki sınırlı akıl ve du­yularımızla pek kavra­yamaya­cağımız, bu örneklere benzer âhiretin olağa­nüstü gerçeklerin­den Allah Teâlâ ancak gaybın ipuç­ları olarak bu sem­bolik bilgileri vermiştir.



Kur'ân-ı Kerim'de daha çok hangi ilgilerle âhiretten söz edildiğine ge­lince bunu şu örneklerle özetlemek mümkündür:



1- Bakara Sûresi'nin 1-4 âyetlerinde: Gayba inanan, namaz kılan, Allah'ın verdiği mal ve serveti onun hoşnutluğu uğrunda harcayan, (Hz. Muhammed'e ve ondan önceki peygamberlere indirilen)  vahye ve âhirete inanan kimselerden söz edilmekte ve Kur'ân-ı Kerim'in bun­lar için yol gösterici olduğu ifade edilmektedir. Bundan çıkarılacak sonuç şudur:



Bu sayılan beş şey arasında güçlü bir ilgi vardır. Bunlardan Allah ve me­lek gibi gaybî gerçeklere ve Allah elçilerine inen kitaplara inan­mak, aynen âhirete inanmak gibi zâten imanın rükünlerindendir. Namaz kıl­mak ve zekât vermek de İslamın şartlarındandır. Dolayısıyla bunla­rın hepsi imanın bütünlüğü içinde birer temel unsurdur. Allah ve me­lek gibi gaybî gerçeklere inanan insanın, âhirete inanmaması düşünü­lemez. Keza namaz kılan ve zekât veren insanın da mutlaka âhirete imanı var­dır. İşte âhiret bu güçlü ilgi sebebiyle imanın diğer unsurları yanında ve onları tamamlayıcı olarak âyet-i kerimede yerini almıştır.



2- Allah Teâlâ, bazı âyet-i kerimelerde, kötülük yapanların âhirette na­sipsiz kalacağını, bazılarında da onların ağır şekilde cezalandırılacak­larını açıklamıştır. [312] Ahiretin bu ilgiyle bir ceza yeri olduğu açıktır. Bu nedenle insanın, işlediği fiilerden daima sorumlu olacağı ve eğer bir kötülük yap­mış, ancak pişman olmamışsa, ya da hak yemiş, ama zimmetini ibra et­tir­memişse öldükten sonraki âlemde bunun hesabını vereceği ve ha­kettiği ce­zaya çarptırılacağı anlaşılmalıdır. Şirk, Allah'a isyan, imansız­lık, nifak ve bir mümini kasten öldürmek gibi son derece ağır suçların âhirette cezası ebedi hüsrandır. Kur'ân-ı Kerim bunu açıkça ifade et­mektedir. [313] Bundan ise günahkar müminlerin cezalarının ge­çici ola­cağı sonucu çıkmaktadır. 



3- İman eden, iyi niyetle ve hayırlı faaliyetlerle bu dünyada Allah Teâlâ'nın hoşnutluğunu kazanan kimseler için de, âhiret ebedi bir mü­ka­fat yeridir. Kur'ân-ı Kerim'de buna ilişkin kanıtlar çoktur. [314]



Âhiret, Kur’an-ı Kerim’de 110 yerde geçer. Kur’an’da son gün anlamında yevmü’l-âhir şeklinde, dünya ile karşılaştırmalı olarak veya yalın halde geçer. Yalın halde el-âhire şeklinde kullanıldığı yerlerde ed-dâru’l-âhire tamlaması, yani “âhiret yurdu”, “diğer ülke” anlamında olduğu veya âhiret hayatı demek olduğu kabul edilir. Bu kullanılış şekillerinden de anlaşılacağı gibi âhiret kavramı ile dünya kavramı arasında sıkı bir münasebet vardır.



Kur’an-ı Kerim’de yüzden fazla terim ve deyim kullanılarak âhiret akidesi işlenir. Âhiretle ilgili âyetler hem Mekkî, hem de Medenî surelerde sık sık tekrarlanmaktadır. Bu tekrarın, konunun önemini vurgulamak, sorumluluk duygusunu pekiştirmek, dünya ile âhiret arasındaki psikolojik mesafeyi kısaltarak mü’minin ruhunu yüceltmek ve hayatını ebedîleştirmek gibi hedeflere yönelik olduğunu söylemek mümkündür. Bir çok surede kâinatın, özellikle insanın yaratılışından ve hayatın akışından bahseden âyetlerle âhiret hayatını tasvir eden âyetler yan yana yer almıştır. Kur’an’ın tasvirine göre dünya hayatı bir “oyun ve eğlence” bir “süs ve öğünüş”tür; “mal, evlat ve nüfuz yarışı”dır. Netice itibariyle o geçici bir faydalanış ve aldanış vesilesidir. Asıl hayat, âhiret hayatıdır. Gerçek anlamda huzur ve sükûn sadece ölümsüz âlemdedir.[315] Her ne kadar ölüm, geride kalanlar için acı ve hasret dolu bir olay ise de, imanlı gönüller için fânîlikten ebedîliğe geçişi sağlayan bir vasıtadır. O yüzden birçok âyette ölüm ve âhiret hayatı “buluşmak, sevdiğine kavuşmak” anlamındaki “lika (likaullah, likau’l-âhire) kelimesiyle ifade edilmiştir.



Asıl hayatın ikinci âlemde başlayacağına iman edenler, ölümün ebedî yokluk olmadığını kabul ederler. Henüz hayattayken, bu gerçek vatanın, baba yurdunun, sonsuz mutluluk hayatının özlemini duyar ve ona göre yaşarlar.



Kur’an-ı Kerim’in âhireti ispat metodu, “nereden geldim, nereye gidiyorum?” sorusuna tatminkâr bir cevap bulmaya dayanır. Düşünen her insanın sormaya mecbur olduğu bu sorunun birinci kısmında, kendisine ve içinde yaşadığı tabiata hâkim, mutlak kudrete sahip bir yaratıcının varlığına inanan kimse, sözkonusu sorunun ikinci kısmında da aynı düşünce tarzını devam ettirerek öbür âlemin ölümsüzlüğünü kolaylıkla benimser. Bundan dolayı Allah'a imanla âhiret gününe iman Kur’an’da sık sık ve birlikte zikredilmek suretiyle bunun ne kadar önemli bir ilke olduğuna dikkat çekilmiştir.



Dünyaya ilk gelişinde pek âciz bir canlı olan insan, hayatının daha sonraki devrelerinde fizyolojik ve psikolojik yönden gelişip tabiat içindeki en mükemmel yaratık haline gelir. Ondaki ruhî ve fikrî gelişme devam ederek, fıtratındaki özellik ortaya çıkarak kendisinde ebediyet duygusu meydana getirir. İnsanın, iyi düşünmeden, ilk bakışta yok oluş (fenâ) gibi telakki ettiği ölümden korkması veya öbür âleme inanmayanlarla ona hazırlıklı olmayanların ölümden ürkmesi de bu ebediyet duygusuna bağlanabilir. O halde daha mükemmel ve ölümsüz bir âlem olan âhiretin varlığını benimsemek insanın tabii yaratılışında, fıtratında bulunan bir özelliktir. Ancak, dünya hayatının câzibesi, kişinin fıtratındaki ölümsüzlük duygusunu unutturup tabiatındaki seyri durdurabilir.[316]